สวพส. ชู “บ้านปางแก” จ.น่าน ต้นแบบชุมชนบนพื้นที่สูง ที่อยู่ร่วมกับป่าอย่างยั่งยืน

สวพส. ชู “บ้านปางแก” จังหวัดน่าน เป็นชุมชนบนพื้นที่สูงตัวอย่าง ที่คนอยู่ร่วมกับป่าได้อย่างยั่งยืน

     บ้านปางแก ตั้งอยู่ในอำเภอทุ่งช้าง จังหวัดน่าน เป็นหมู่บ้านของพี่น้องชาวม้ง ซึ่งเคยประสบปัญหาการทำไร่เลื่อนลอย ส่งผลให้เกิดการขยายพื้นที่ทำการเกษตรเชิงพาณิชย์ เช่น การปลูกกะหล่ำปลีและข้าวโพด ส่งผลให้เกิดภูเขาหัวโล้นมากขึ้นและปัญหาความยากจนของชาวบ้าน อย่างไรก็ตาม บ้านปางแกได้เปลี่ยนแปลงเป็นตัวอย่างของชุมชนที่สามารถอยู่ร่วมกับป่าอย่างยั่งยืนได้ ด้วยความร่วมมือจาก สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (สวพส.) ที่ได้นำองค์ความรู้และเทคโนโลยีจากโครงการหลวงเข้ามาช่วยพัฒนาและสร้างอาชีพใหม่ให้กับชุมชน

การพัฒนาที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม

     ในปี 2558 สวพส. ได้เข้ามาพัฒนาพื้นที่บ้านปางแก โดยการส่งเสริมการทำเกษตรแบบยั่งยืน เช่น การปลูกพืชเมืองหนาวที่มีมูลค่าสูงอย่างองุ่นและเกษตรอินทรีย์ ซึ่งช่วยลดการใช้พื้นที่และฟื้นฟูสภาพแวดล้อม นอกจากนี้ชาวบ้านยังได้รับการสนับสนุนให้จัดตั้งกลุ่มวิสาหกิจชุมชนสหกรณ์พืชปลอดสารพิษ ที่ช่วยดูแลเรื่องการตลาดและสร้างรายได้อย่างต่อเนื่อง

กระบวนการพัฒนาอย่างมีส่วนร่วม

     นายสมบัติ สารใจ หัวหน้าโครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงถ้ำเวียงแก กล่าวว่า การพัฒนาบ้านปางแกเน้นการมีส่วนร่วมจากชุมชน โดยเริ่มจากความต้องการของชาวบ้านเอง ร่วมมือกับผู้นำชุมชนและเกษตรกรในการวางแผนการพัฒนา นอกจากนี้ยังมีหน่วยงานพี่เลี้ยงประจำพื้นที่จากโครงการพัฒนาเพื่อความมั่นคงพื้นที่ลุ่มน้ำน่านอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (พมพ.5) ที่ช่วยอำนวยความสะดวกและประสานงานในการเข้าถึงทรัพยากรและองค์ความรู้จากโครงการหลวง

ผลลัพธ์การพัฒนาอย่างยั่งยืน

     นายสุวรรณ กรีติธนาวัฒน์ ผู้ใหญ่บ้านปางแก กล่าวว่า ชุมชนบ้านปางแกได้ประสบความสำเร็จในการปรับเปลี่ยนจากการทำไร่เลื่อนลอยมาเป็นการปลูกพืชที่ให้ผลผลิตสูงและสร้างรายได้เพียงพอ ชาวบ้านมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น มีรายได้เฉลี่ยเพิ่มขึ้นกว่า 4.75 ล้านบาทต่อปี การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานที่จำเป็นยังช่วยส่งเสริมการเติบโตอย่างสมดุลทั้งในด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม 

     ในปี 2567 บ้านปางแกได้รับการยกย่องเป็นชุมชนต้นแบบของการพัฒนาพื้นที่สูงและเป็นแหล่งเรียนรู้สำหรับกลุ่มเกษตรกรและผู้สนใจจากทั่วประเทศ การพัฒนาบ้านปางแกสอดคล้องกับแนวคิด เศรษฐกิจสีเขียว ที่มุ่งเน้นการพัฒนาเศรษฐกิจควบคู่ไปกับการรักษาสิ่งแวดล้อมและความยั่งยืน

     การพัฒนาชุมชนบ้านปางแกเป็นตัวอย่างที่ชัดเจนว่าการส่งเสริมองค์ความรู้และการทำงานร่วมกันระหว่างชุมชนและหน่วยงานพัฒนาสามารถสร้างการเปลี่ยนแปลงที่ยั่งยืนในทุกมิติ ทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม