ต้นแบบคลังอาหารชุมชนปางมะโอ คนอยู่ร่วมกับป่า บ้านแม่ซ้ายในเชียงดาว สู่ความยั่งยืน

ต้นแบบคลังอาหาร ซุปเปอร์มาร์เก็ตหลังบ้าน Food bank ในชุมชนปางมะโอ คนอยู่ร่วมกับป่า

     บ้านแม่ซ้าย ตั้งอยู่ที่ตำบลแม่นะ อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ที่ความสูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 1,200 เมตร พื้นที่อยู่ท่ามกลางเทือกเขาสูงของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเชียงดาว โดยชาวบ้านที่นี่มีอาชีพดั้งเดิมในการหาของป่า ทำสวนเมี่ยง กาแฟ ปลูกผัก และรับจ้างทั่วไป อย่างไรก็ตาม ด้วยการส่งเสริมจากโครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงปางมะโอ ทำให้ชุมชนแห่งนี้กลายเป็นต้นแบบของการพัฒนาอย่างยั่งยืน โดยเน้นการเกษตรที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ลดการใช้สารเคมี และสร้างความมั่นคงทางอาหารผ่านแนวคิด "Food Bank"

บ้านแม่ซ้าย: ต้นแบบของการเกษตรยั่งยืนและอนุรักษ์ป่า

     นายสมนึก บุญเกิด หัวหน้าโครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงปางมะโอ สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง หรือ สวพส. ได้กล่าวว่า ก่อนการส่งเสริมของโครงการหลวง ชาวบ้านแม่ซ้ายมีอาชีพหลักในการปลูกเมี่ยง กาแฟ และพืชผักระยะสั้น แต่ด้วยข้อจำกัดของพื้นที่ในป่า การทำเกษตรเพียงอย่างเดียวไม่เพียงพอต่อการดำรงชีพ ทำให้ต้องหาแนวทางใหม่เพื่อป้องกันการขยายพื้นที่ทำกินที่อาจกระทบต่อป่า โครงการหลวงจึงได้นำองค์ความรู้เรื่องการเกษตรในระบบวนเกษตรมาสู่ชุมชน พร้อมส่งเสริมการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากพืชท้องถิ่น เช่น ชาอัสสัมจากต้นเมี่ยง ผลิตภัณฑ์นี้กลายเป็นสินค้าเด่นของชุมชนที่จำหน่ายได้ทั้งในชุมชนและทางออนไลน์

     นอกจากนี้ โครงการหลวงยังส่งเสริมให้เกษตรกรในชุมชนเรียนรู้การทำเกษตรประณีตที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ภายใต้การดูแลของ สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน) หรือ สวพส. ซึ่งได้ปรับระบบการใช้พื้นที่ของเกษตรกรให้เหมาะสมและยั่งยืน ส่งผลให้ชุมชนสามารถอยู่ร่วมกับป่าได้อย่างสมดุล โดยเน้นการอนุรักษ์ป่า ฟื้นฟูสภาพแวดล้อม และปลูกป่าเสริมเพื่อรักษาแหล่งต้นน้ำ

บ้านแม่ซ้าย: ชุมชนตัวอย่างในด้านการแปรรูปและเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น

     นางสาววนิดา มหาเดชาชาญ ประธานกลุ่มวิสาหกิจบ้านแม่ซ้าย อำเภอเชียงดาว กล่าวว่า ชุมชนมีทั้งหมด 34 ครัวเรือน โดยการสนับสนุนจากโครงการหลวงช่วยให้ชุมชนสามารถยกระดับพืชท้องถิ่น เช่น เมี่ยงและพืชสมุนไพร ผ่านการแปรรูปและจำหน่ายชาอัสสัม ชาเลือดมังกร และน้ำผึ้งป่าจากเดือนเมษายน ส่งผลให้ชุมชนมีรายได้เพิ่มขึ้น พร้อมกับการพัฒนาเศรษฐกิจพอเพียง ส่งผลให้หนี้สินของเกษตรกรลดลงอย่างต่อเนื่อง

อนาคตที่ยั่งยืนของบ้านแม่ซ้ายผ่านการเกษตรประณีต

     นายณัฐพงษ์ สีคำสุข ยุวเกษตรกรในบ้านแม่ซ้าย กล่าวถึงความสำคัญของการทำเกษตรประณีตที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ว่าเขาตัดสินใจกลับมาทำเกษตรในบ้านเกิดเพราะเห็นโอกาสที่ดีกว่าในเมือง โดยใช้เทคโนโลยีเกษตรสมัยใหม่ ทำให้มีรายได้ที่มั่นคงและยังได้อยู่กับครอบครัวและธรรมชาติ เขายังเชื่อว่าการเกษตรแบบนี้มีอนาคตที่ยั่งยืนและจะส่งต่อให้กับรุ่นต่อไป

     ชุมชนบ้านแม่ซ้ายเป็นตัวอย่างที่ดีของการพัฒนาชุมชนที่ยั่งยืน ทั้งในด้านการสร้างรายได้และการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ภายใต้แนวคิดการใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืน เพื่อให้ชุมชนสามารถอยู่ร่วมกับป่าได้อย่างสมดุลในระยะยาว