สถานการณ์วัคซีนโควิด-19 ทั่วโลก

วิเคราะห์และประมวลข้อมูลโดย

กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม 

23 กุมภาพันธ์ 2564

กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) ได้ติดตามข้อมูลสถานการณ์การฉีดวัคซีน การจองวัคซีนและประเด็นอื่นๆ ด้านวัคซีนโควิด-19 ในผู้ผลิตแต่ละรายของประเทศต่างๆ ทั่วโลก ขอนำเสนอความคืบหน้าของสถานการณ์ดังนี้

1. วัคซีนโดสเดียวสามารถป้องกันอาการรุนแรงของโรคโควิด-19 ได้

    จากข้อมูลการฉีดวัคซีนโควิด-19 ในอังกฤษและสกอตแลนด์แสดงให้เห็นประสิทธิภาพของการใช้วัคซีนเพียงหนึ่งโดสในการลดจำนวนผู้ติดเชื้อที่รุนแรงและที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล รวมทั้งลดอาการรุนแรงของผู้ที่มีอายุน้อยได้ การศึกษาจาก 3 แหล่งในอังกฤษและสกอตแลนด์ได้ข้อสรุปในทิศทางที่ดี

    อังกฤษได้ทำการศึกษาในบุคลากรทางการแพทย์ที่มีอายุต่ำกว่า 65 ปี พบว่าวัคซีน Pfizer/BioNTech เพียง 1 โดสช่วยลดความเสี่ยงจากการติดเชื้อได้ 70% และจะเพิ่มเป็น 85% หากได้รับโดสที่สอง โดยในการศึกษาติดตามนี้บุคลากรทางการแพทย์ทุกคนจะได้รับการตรวจเชื้อทุก 2 สัปดาห์

    Public Health England เปิดเผยผลการทดสอบในกลุ่มเสี่ยงสูงที่มีโอกาสจะป่วยหนักและเสียชีวิต พบว่า 3 สัปดาห์หลังได้รับวัคซีนของ Pfizer/BioNTech ครั้งแรก พบประสิทธิภาพการป้องกันโรค 57% ทั้งในผู้ที่มีอาการรุนแรงและไม่รุนแรง และในการติดตามต่อไปในผู้ที่ได้รับวัคซีนซึ่งมีจำนวนไม่มากที่ได้รับวัคซีนโดสที่สองแต่ก็บ่งชี้ประสิทธิภาพในการป้องกันโรคถึง 85% นอกจากนี้ข้อมูลยังแสดงให้เห็นว่าผู้ที่ได้รับวัคซีนเมื่อติดเชื้อสามารถป้องกันอาการรุนแรง การเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลและเสียชีวิตได้ดีกว่าไม่ได้รับวัคซีน

    นอกเหนือจากช่วยลดการติดเชื้อแบบมีอาการแล้ว การให้วัคซีนแม้เพียง 1 โดสยังช่วยป้องกันอาการรุนแรงได้อย่างน้อย 75% ซึ่งสอดคล้องกับนโยบายของรัฐบาลที่ให้วัคซีนโดสแรกกับประชากรนับล้านคนและชะลอการให้โดสที่สองเป็นเวลา 12 สัปดาห์ 

    ข้อมูลผลการศึกษาของ มหาวิทยาลัยในสกอตแลนด์และ Public Health Scotland ได้มีการวิเคราะห์วัคซีน 2 ชนิด ได้แก่ Pfizer/BioNTech และ AstraZeneca ในช่วงเวลา 28 วัน ภายใน 4 สัปดาห์หลังจากให้วัคซีนทั้ง 2 ชนิดพบว่าสามารถลดความเสี่ยงในการเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลลงได้ถึง 85% สำหรับวัคซีนของ Pfizer/BioNTech และ 94% สำหรับวัคซีนของ AstraZeneca ทั้งนี้สำหรับกลุ่มประชากรที่มีอายุ 80 ปีขึ้นไปการฉีดวัคซีนช่วยลดความเสี่ยงในการเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลถึง 81% ภายในสี่สัปดาห์เมื่อพิจารณาผลของวัคซีนทั้งสองชนิดรวมกัน

2. ข้อมูลเปรียบเทียบวัคซีนแต่ละชนิด 

    วัคซีนของ Moderna , Pfizer/BioNTech และ AstraZeneca/Oxford ได้รับการรับรองหลายประเทศ โดยทุกชนิดจะมีการฉีดวัคซีนเข้าที่กล้ามเนื้อต้นแขนและให้ปริมาณ 2 โดส แม้ว่าจะมีความแตกต่างกันในประสิทธิภาพของวัคซีนอยู่บ้างแต่วัคซีนทั้ง 3 ชนิด สามารถป้องกันอาการเจ็บป่วยที่รุนแรงได้ ผลข้างเคียงอาจเกิดขึ้นได้ภายใน 1-2 วันและส่วนใหญ่จะหายเป็นปกติภายใน 2-3 วัน

ผู้ผลิต	AstraZeneca/Oxford	Pfizer/BioNTech	Moderna
ชื่อวัคซีน	COVID-19 Vaccine AstraZeneca	BNT162b2	mRNA-1273
ชนิด	Adenovirus-based	mRNA	mRNA
ปริมาณที่ให้	2 โดส (ห่างกัน 4-12 สัปดาห์)	2 โดส (ห่างกัน 21 วัน)	2 โดส (ห่างกัน 28 วัน)
ช่วงอายุ	18 ปีขึ้นไป ไม่อนุญาตให้วัคซีนแก่ผู้มีอายุ 65 ปีขึ้นไปในบางประเทศ	16 ปีขึ้นไป	18 ปีขึ้นไป
ห้ามใช้สำหรับ	ผู้ที่แพ้ส่วนผสมของวัคซีน (Hypersensitive to ingredients) ผู้ที่มีไข้สูง	ผู้ที่แพ้รุนแรงต่อ PEG หรือ polysorbate (Anaphylaxis to ingredients, PEG or polysorbate) เกิดการแพ้หลังได้รับ 1 โดส	ผู้ที่แพ้รุนแรงต่อ PEG หรือ polysorbate (Anaphylaxis to ingredients, PEG or polysorbate) เกิดการแพ้หลังได้รับ 1 โดส
ผลข้างเคียงทั่วไป	ปวดบริเวณที่ฉีด ปวดหัว เมื่อยล้า ปวดกล้ามเนื้อ มีไข้ หนาวสั่น ปวดข้อ คลื่นไส้	ปวด บวม มีรอยแดงบริเวณที่ฉีด หนาวสั่น ปวดหัว เมื่อยล้า	ปวด บวม มีรอยแดงบริเวณที่ฉีด หนาวสั่น ปวดหัว เมื่อยล้า
ผลประสิทธิภาพ	ประมาณ 60%	95%	94%
ราคาต่อโดส (อาจแตกต่างกันในแต่ละประเทศ)	4 ดอลลาร์ (3 ปอนด์)	20 ดอลลาร์ (15 ปอนด์)	15-25 ดอลลาร์ (10-18 ปอนด์)
ผลเริ่มป้องกัน	15 วันหลังได้รับโดสที่สอง หรือ 22 วันหลังได้รับโดสแรก	7 วันหลังได้รับโดสที่สอง หรือ 12 วันหลังได้รับโดสแรก	14 วันหลังได้รับโดสที่สอง หรือ 14 วันหลังได้รับโดสแรก
การเก็บรักษา	6 เดือนในอุณหภูมิตู้เย็นทั่วไป	6 เดือนในอุณหภูมิเย็นจัด 5 วันในอุณหภูมิตู้เย็นทั่วไป 2 ชั่วโมงที่อุณหภูมิห้อง	7 เดือนในตู้แช่แข็ง 30 วันในอุณหภูมิตู้เย็นทั่วไป 12 ชั่วโมงที่อุณหภุมิห้อง
สิ่งที่ยังไม่ทราบ	สามารถหยุดการแพร่กระจายของไวรัสได้หรือไม่ และนานแค่ไหน	สามารถหยุดการแพร่กระจายของไวรัสได้หรือไม่ และนานแค่ไหน	สามารถหยุดการแพร่กระจายของไวรัสได้หรือไม่ และนานแค่ไหน
ความสามารถป้องกัน ไวรัสกลายพันธุ์	ประสิทธิภาพลดลงในการป้องกันการเจ็บป่วยเล็กน้อยในผู้ที่มีอายุน้อยและมีสุขภาพดีที่ติดเชื้อสายพันธุ์ B.1.351 ที่พบในแอฟริกาใต้ ยังไม่ทราบว่าสามารถป้องกันอาการเจ็บป่วยที่รุนแรงของผู้ติดเชื้อสายพันธุ์ B.1.351 หรือไม่ น่าจะใช้ได้กับสายพันธุ์ B.1.1.7 ที่พบในสหราชอาณาจักร ยังไม่ทราบว่าสามารถใช้งานได้กับสายพันธุ์ P.1 ที่พบในบราซิลได้หรือไม่	ไม่มีการทดสอบการป้องกันไวรัสสายพันธุ์ต่างๆ ในสถานการณ์จริง ประสิทธิภาพลดลงในการป้องกันไวรัสเสมือนของสายพันธุ์ B.1.351	ไม่มีการทดสอบการป้องกันไวรัสสายพันธุ์ต่างๆ ในสถานการณ์จริง สามารถป้องกันไวรัสเสมือนของสายพันธุ์ B.1.1.7 ได้ ประสิทธิภาพลดลงในการป้องกันไวรัสเสมือนของสายพันธุ์ B.1.351

Source: Centers for Disease Control and Prevention; European Medicines Agency; Food and Drug Administration; GOV.UK; Medicines & Healthcare products; Regulatory Agency; World Health Organization

--

ที่มาข้อมูล

https://www.theguardian.com/world/2021/feb/22/one-vaccine-protection-severe-covid-evidence

https://www.businessinsider.com/covid-vaccines-compared-vaccine-pfizer-oxford-moderna-astrazeneca-side-effects-2021-2